Σε μια αξιοσημείωτη ανακάλυψη στο νησί της Σαμοθράκης , εμφανίστηκε μια μινιατούρα από τερακότα που μπορεί να αντιπροσωπεύει την παλαιότερη γνωστή μπάλα ποδοσφαίρου στην ιστορία.
Ανακαλύφθηκε από τον τάφο S130 στη Νότια Νεκρόπολη, μέρος του Ιερού των Μεγάλων Θεών. Aυτό το τεχνούργημα χρονολογείται στην ελληνιστική περίοδο, περίπου to 275–250 π.Χ. Αυτή η συμπαγής πήλινη σφαίρα, η οποία μοιάζει εντυπωσιακά με μια σύγχρονη δερμάτινη μπάλα ποδοσφαίρου, παρέχει μια ενδιαφέρουσα ματιά στις ψυχαγωγικές δραστηριότητες της αρχαίας Ελλάδας και εγείρει την πιθανότητα οι ρίζες των παιχνιδιών που μοιάζουν με το ποδόσφαιρο να επεκτείνονται πολύ βαθύτερα στην ιστορία από ό,τι πιστεύαμε προηγουμένως.
Το τεχνούργημα ανακαλύφθηκε από μια αμερικανική αρχαιολογική ομάδα με επικεφαλής την Elizabeth Dusenbury, μαζί με τον Έλληνα αρχαιολόγο Ανδρέα Βαβρίτσα, ο οποίος ήταν ενεργός μέχρι τον θάνατό του το 2014. Ο τάφος, που βρίσκεται σε μια τοποθεσία γνωστή για τη θρησκευτική του σημασία, έφερε πολλά συναρπαστικά αντικείμενα, αλλά κανένα σαγηνευτικό σαν αυτό το μικρό, σφαιρικό αντικείμενο. Παρά την απλότητά της, ο σχεδιασμός της μπάλας από τερακότα θυμίζει αναμφισβήτητα τις δερμάτινες μπάλες που χρησιμοποιούνται στο σύγχρονο ποδόσφαιρο, προκαλώντας εικασίες για τον σκοπό και τη σημασία της στον αρχαίο κόσμο.
Η αρχαία ελληνική λογοτεχνία αναφέρει την ύπαρξη δερμάτινων σφαιρών, που συχνά κατασκευάζονται με το φούσκωμα της κύστης ενός μεγάλου ζώου, συνήθως ενός χοίρου. Αυτές οι μπάλες κατασκευάζονταν συνήθως από ραμμένα κομμάτια δέρματος ή υφάσματος, γεμισμένα με υλικά όπως τρίχες αλόγου, άχυρο ή μαλλί. Τέτοιες μπάλες ήταν κεντρικής σημασίας σε μια ποικιλία παιχνιδιών που διασκέδαζαν τόσο τα παιδιά όσο και τους ενήλικες, υποδηλώνοντας ότι το παιχνίδι με μια μπάλα ήταν ένα κοινό χόμπι στην ελληνιστική εποχή.
Η ανακάλυψη αυτής της μπάλας από τερακότα σε έναν τάφο είναι ιδιαίτερα σημαντική. Υποδηλώνει ότι τα παιχνίδια με μπάλα δεν ήταν μόνο μια μορφή ψυχαγωγίας, αλλά είχαν επίσης πολιτιστική ή συμβολική σημασία, ίσως ακόμη και ως μέρος ταφικών εθίμων ή θρησκευτικών τελετών. Η ταφή αυτού του αντικειμένου δίπλα στον αποθανόντα θα μπορούσε να υποδηλώνει μια πίστη στη συνέχιση τέτοιων δραστηριοτήτων στη μετά θάνατον ζωή ή θα μπορούσε να συμβολίζει μια αγαπημένη ανάμνηση ή χόμπι του ατόμου που θάφτηκε.
Τα παιχνίδια με μπάλα ήταν πράγματι δημοφιλή στην αρχαία Ελλάδα. Δύο τέτοια παιχνίδια , περιελάμβαναν το χτύπημα μιας μπάλας στο έδαφος ή σε έναν τοίχο με μεγάλη δύναμη. Ο στόχος ήταν να παραμείνει η μπάλα σε κίνηση όσο το δυνατόν περισσότερο, μια ιδέα που μοιάζει κάπως με το σύγχρονο ποδόσφαιρο, όπου ο στόχος είναι να διατηρείται η μπάλα σε παιχνίδι και υπό έλεγχο.
Η μπάλα από τερακότα από τη Σαμοθράκη αποτελεί λοιπόν έναν συναρπαστικό σύνδεσμο μεταξύ του αρχαίου και του σύγχρονου κόσμου. Αν και είναι απίθανο οι αρχαίοι Έλληνες να έπαιζαν ένα παιχνίδι πανομοιότυπο με το σύγχρονο ποδόσφαιρο, αυτό το τεχνούργημα υποδηλώνει ότι η βασική ανθρώπινη απόλαυση των παιχνιδιών με μπάλα παρέμεινε σταθερή κατά τη διάρκεια των χιλιετιών. Το γεγονός ότι αυτή η απλή πήλινη σφαίρα έχει τόσο μεγάλη ομοιότητα με τις σημερινές μπάλες ποδοσφαίρου είναι μια ισχυρή υπενθύμιση της συνέχειας του ανθρώπινου πολιτισμού και της διαρκούς φύσης του παιχνιδιού σε διαφορετικές εποχές και πολιτισμούς.
Καθώς οι μελετητές συνεχίζουν να μελετούν αυτό το τεχνούργημα, μπορεί να προσφέρει περαιτέρω γνώσεις για την ψυχαγωγική ζωή των αρχαίων Ελλήνων και ίσως ακόμη και να προκαλέσει μια επανεκτίμηση της προέλευσης των παιχνιδιών με μπάλα. Θα μπορούσε αυτό το μικρό αντικείμενο από τερακότα από τη Σαμοθράκη να αντιπροσωπεύει πράγματι την αρχαιότερη μπάλα ποδοσφαίρου στον κόσμο; Ενώ η απάντηση παραμένει αβέβαιη, η ανακάλυψη αναμφίβολα εμπλουτίζει την κατανόησή μας για τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό και την επιρροή του στις ψυχαγωγικές πρακτικές που συνεχίζουν να διαμορφώνουν τον κόσμο μας σήμερα.
Could This Be the World’s Oldest Soccer Ball?
August 10, 2024
In a remarkable discovery on the island of Samothrace, a terracotta miniature has surfaced that may represent the oldest known soccer ball in history. Unearthed from Tomb S130 in the South Necropolis, part of the Sanctuary of the Great Gods, this artifact is dated to the Hellenistic period, around 275–250 BCE. This solid clay sphere, which strikingly resembles a modern leather soccer ball, provides an intriguing glimpse into the recreational activities of ancient Greece and raises the possibility that the roots of soccer-like games may extend far deeper into history than previously thought.
The artifact was discovered by an American archaeological team led by Elizabeth Dusenbury, alongside Greek archaeologist Andreas Vavritsas, who was active until his passing in 2014. The tomb, situated on a site renowned for its religious significance, yielded many fascinating objects, but none as captivating as this small, spherical object. Despite its simplicity, the terracotta ball’s design is unmistakably reminiscent of the leather balls used in modern soccer, prompting speculation about its purpose and significance in the ancient world.
Ancient Greek literature mentions the existence of leather balls, often made by inflating the bladder of a large animal, usually a pig. These balls were commonly constructed from sewn-together pieces of leather or fabric, stuffed with materials like horsehair, straw, or wool. Such balls were central to a variety of games that entertained both children and adults, suggesting that playing with a ball was a common pastime in the Hellenistic era.
The discovery of this terracotta ball in a tomb is particularly significant. It suggests that ball games were not only a form of entertainment but also held cultural or symbolic importance, perhaps even serving as a part of funerary customs or religious rites. The burial of this object alongside the deceased could imply a belief in the continuation of such activities in the afterlife, or it could symbolize a cherished memory or pastime of the individual interred.
Ball games were indeed popular in ancient Greece. Two such games, aporrhaxis and anakrousis, involved striking a ball against the ground or a wall with considerable force. The goal was to keep the ball in motion as long as possible, a concept that bears some resemblance to modern soccer, where the objective is to keep the ball in play and under control.
The terracotta ball from Samothrace thus stands as a fascinating link between the ancient and modern worlds. While it is unlikely that the ancient Greeks played a game identical to modern soccer, this artifact suggests that the basic human enjoyment of ball games has remained consistent through the millennia. The fact that this simple clay sphere bears such a strong resemblance to today’s soccer balls is a powerful reminder of the continuity of human culture and the enduring nature of play across different eras and civilizations.
As scholars continue to study this artifact, it may offer further insights into the recreational life of the ancient Greeks and perhaps even prompt a reevaluation of the origins of ball games. Could this small terracotta object from Samothrace indeed represent the world’s oldest soccer ball? While the answer remains uncertain, the discovery undoubtedly enriches our understanding of ancient Greek culture and its influence on the recreational practices that continue to shape our world today.
thearchaeologist