Χριστιανικός πολιτισμός ή τί; (με αφορμή το gatzuf-ικό ντεμπούτο των Ολυμπιακών αγώνων)

12 Αυγούστου 2024

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Ή ΤΙ;

(με αφορμή το gatzuf-ικό ντεμπούτο των Ολυμπιακών αγώνων)

Η Ευρώπη, αναμφίβολα, υπήρξε η πλέον sophistique (με τη σύγχρονη του όρου έννοια) ήπειρος. Τα πολιτισμικά θεμέλια της Αναγέννησης και του Διαφωτισμού, κατά κοινή ομολογία, ήσαν οι αρχαίοι Έλληνες και Ρωμαίοι κλασικοί μαζί με τον Χριστιανισμό, τον οποίο η Ευρώπη γνώρισε πάλι μέσω τής κοινής ελληνιστικής γλώσσας και, στη συνέχεια, της Λατινικής.

Ο Χριστιανισμός (μεταλλαγμένο προϊόν τού Ιουδαϊσμού), ζυμωμένος με τον Ελληνισμό ήδη από τον 4ο μ.Χ. αι., διασπάστηκε πολιτισμικά, πολιτικά και γεωγραφικά στον ανατολικό και τον δυτικό. Ανάλογα, οι αξίες τού Κλασικισμού ερμηνεύτηκαν φιλοσοφικο-θεολογικά αντίστοιχα. Σε αυτό, βέβαια, συνέβαλε η γλώσσα, τα ήθη και τα έθιμα, η κουλτούρα κ.λπ.

Η «χριστιανική» αυτή Ευρώπη γνώρισε, μεταξύ των άλλων, το Μεσαίωνα, τους θρησκευτικούς πολέμους, τις Ανακαλύψεις των νέων χωρών, την Αποικιοκρατία και την τεχνολογική «επανάσταση».

Προς τα τέλη τού 19ου αι. στην Ευρώπη κάνουμε λόγο για Νεωτερικότητα (Modernity). Από δε τις αρχές τού 20ού αι., αν και ενδείξεις υπήρχαν και πιο πριν, η Ευρώπη συνταράσσεται από τις ιδέες τού Δαρβίνου, του Φρόιντ και του Μαρξ, για να μην αναφέρω τη Γαλλική Επανάσταση, τον Νίτσε, το Μάη τού 1968 και το Σουρεαλισμό.

Ενώ από το δεύτερο μισό τού 20ού αι. αναδύεται η λεγόμενη Μετανεωτερικότητα (Postmodernity), κατά τη δεκαετία τού 1970 εμφανίζεται, κυρίως στη δυτική Ευρώπη, το κίνημα της «Νέας Εποχής» (New Age).

Στο μεταξύ, από το 1945 και εξής έχουν αρχίσει τα μεταναστευτικά ρεύματα προς την Ευρώπη. Οι λόγοι, που ώθησαν και ωθούν ή/και έλκουν (push/pull factors) τους ανθρώπους να εγκαταλείψουν την περιοχή όπου ζουν, είναι, κυρίως, οι ένοπλες συγκρούσεις, οι φυσικές καταστροφές, η ανισότητα των φύλων, η έλλειψη ευκαιριών απασχόλησης, η πολιτική διαφθορά, η έλλειψη πρόσβασης σε υγειονομική περίθαλψη και εκπαίδευση.

Η κατάσταση αυτή ευνόησε, όπως είναι φυσικό, την «παγκοσμίωση», που στη δεκαετία τού 1990 ως όρος (παγκοσμιοποίηση) άρχισε να γίνεται πολύ δημοφιλής (αν και είχε υπάρξει και η λεγόμενη «πρώτη παγκοσμιοποίηση» του 1870). Μια ενιαία παγκόσμια αγορά ενθαρρύνει, ως γνωστό, τους εμπόρους, τους κτηματομεσίτες, τους τραπεζίτες και, γενικά, κάθε πωλητή.

Από πού, όμως, προέκυψε η ανάγκη αυτή τής “Big Renovation”; Ακόμα και μεταναστευτικό ή παγκοσμιοποίηση να μην είχαμε, η Ευρώπη, όπως ο άνθρωπος και η ιστορία του έχουν δείξει, θα άλλαζαν paradigm, γιατί και στον ηδονισμό ρέπει (S. Freud) αλλά και η ρουτίνα τού προκαλεί πλήξη (Μ. Βασίλειος). Γι’ αυτό, οι πρώτοι Χριστιανοί είχαν πολύ αναπτυγμένο το (εσχατολογικό) «αίσθημα» της (νέας) προσδοκίας (Β’ Παρουσίας), όπως και το (επαναστατικό) «αίσθημα» του Προφητισμού (αποταγής και ελέγχου των κοσμικών εξουσιών).

Η παγκοσμιοποίηση, όμως, πέρα από την ενιαία οικονομία, σημαίνει βασικά πολυπολιτισμικότητα. Κάποιοι μάλιστα, οραματίστηκαν και έναν σύγχρονο ευρωπαϊκό πολιτισμό ή ακόμα και ομοσπονδία κρατών. Σήμερα, η ψηφιακή Τεχνολογία των ΜΜΕ, με σύνθημα τη δημοκρατία, την ισότητα, την παγκόσμια ειρήνη και την ευημερία, και πάντα, φυσικά, στο όνομα των «ανθρωπίνων δικαιωμάτων», ασκεί μια πειθαναγκαστική αποπλάνηση ή προπαγάνδα μέσω τής διαφήμισης, των ποικίλων αιωρούμενων απειλών (κατά τής ζωής, της υγείας, της ελευθερίας κ.λπ.) και του καταναλωτικού ψυχαναγκασμού ή της κατανάλωσης του θεάματος. Ολυμπιακοί αγώνες, Eurovision και, γενικά, τέτοιου είδους παγκόσμια θεάματα και events είναι οι καλύτερες ευκαιρίες διεθνούς ρεκλάμας και διάχυσης προσχεδιασμένων μηνυμάτων.

Ωστόσο, ―και ατυχώς για κάποιους― το πνεύμα, ενώ πωλείται, δεν εξαγοράζεται, τουλάχιστον τόσο εύκολα. Αν το Numen ήθελε να κάνει τον άνθρωπο ένα άβουλο και ήσυχο «προβατάκι», δηλ. ζώο ή ρομπότ, δεν θα του είχε εμφυτεύσει το επικίνδυνο δώρο τής ελευθερίας βουλήσεως, ούτε την ορμή προς αυθυπέρβαση (the drive for self-transcendence), αλλά θα τον προμήθευε μόνο με τροφή (σανό). Αλλ’, «ουκ επ’ άρτω μόνω ζήσεται άνθρωπος». Ερωτάται, λοιπόν, ποιος θα είναι αυτός ο κοινός πολιτισμός; Ποια θα είναι η κοινή Θρησκεία (Πανθρησκεία) και ποιος ο (νέος) «θεός»; Το να δημιουργήσεις πολιτισμό ή ιδεολογία δεν είναι τόσο εύκολο, όσο το να κόψεις κοινό νόμισμα!

Η σημερινή απομώρανση φαίνεται να μην είναι ούτε καν η Νιτσεϊκή αντιστροφή των αξιών (Μηδενισμός) ή το κύμα τού λεγόμενου «Νέου Αθεϊσμού». Είναι μια «κίνηση» στο κενό, το οποίο δεν ταυτίζεται με το Μηδέν. Με άλλα λόγια, μια απεγνωσμένη προσπάθεια για αντί-δραση, χωρίς συγκεκριμένη κατεύθυνση και στόχο, χωρίς όραμα, αφού το οντολογικό amoral όχι μόνο δεν μπορεί να δομήσει αξίες, αλλ’ αυτοσυγκρούεται διαρκώς μέχρι την αυτοαναίρεσή του. Ο εξοβελισμός τού Λόγου, παρά τις περί τού αντιθέτου εξαγγελίες και μεγαλοστομίες ότι όλα δήθεν λειτουργούν στην εποχή μας ορθολογικά και επιστημονικά, διαλύει κάθε τάξη, κάθε ρυθμό ή ειρμό και εμμέλεια.

Είναι λάθος να ταυτίζεται μέσω τού Ratio ο αυθεντικός Logos (εβρ. דָּבָר) με την οίηση και τον αυταρχισμό των μακάρων (ευωχητικών και ηδυπαθών) Ολύμπιων θεών (βλ. πίνακα «το γεύμα των θεών»). Ο συμ-πάσχων χριστιανικός Θείος Λόγος είναι ακενόδοξος, άτυφος και κενωτικός. Αν κατά καιρούς κράτη και εκκλησιαστικές εξουσίες τής Ευρώπης εννόησαν και μεταχειρίστηκαν αυτόν τον Λόγο ως κατακτητή, εκμεταλλευτή και δυνάστη, δεν ευθύνεται γι’ αυτό το θέμα το «Θείον», αλλ’ ο (κτηνώδης) «αγώνας επιβίωσης» (υπερτέρησης ή επικράτησης) με την ανθρώπινη πλεονεξία ή/και απληστία και τα λοιπά πάθη.

Συμπέρασμα: Η drag παρωδία τού Μυστικού Δείπνου, που παρακολουθήσαμε κατά την τελετή έναρξης των φετινών Ολυμπιακών Αγώνων, μάς καλεί να αποκαθηλώσουμε, για άλλη μια (πολλοστή) φορά, τον Χριστό, για να βρούμε … τη «σωτηρία» μας. Θάνατος στο Χριστό–Λόγο και ίακχος στη γέννηση του (διονυσιακού) υπ-Ανθρώπου (αντι-Λόγου)! Κάθε μεγάλος πολιτισμός έτσι εξαφανίστηκε, για να ξεκινήσει ίσως πάλι κάπου αλλού από την «αρχή»: τον αιώνιο ένθεο Λόγο (Ιω. 1, 1).

πηγή: Πεμπτουσια